ЭФРУЗ РЕГЬИМОВА. "ЯРАН СУВАР" (4 пердедин пьеса) продолжение 2 - Пьесы - Литература - Каталог статей - Лезгинский Общественный Портал - LEZGILAND

Каталог статей

Меню

Категории каталога

Стихи [3]

Рассказы [0]

Сказки [0]

Пословицы [1]

Пьесы [5]

Форма входа

Жагъурун

Дустар

Чи силис

· RSS

02.05.2024, 13:34

КIвал » Статьи » Литература » Пьесы

ЭФРУЗ РЕГЬИМОВА. "ЯРАН СУВАР" (4 пердедин пьеса) продолжение 2

ЭФРУЗ РЕГЬИМОВА. "ЯРАН СУВАР" (4 пердедин пьеса). Ləzgicə pyes: ardı Гъуцариз разивал къалурна куьтягьайла, гадаяр кIек хьиз сад – садан чиниз къудгъунзава. ХъилецI: - Ша, гьуьжетин, гьуьжетин! РемецI: - Гужлуд вуж я, гуьзетин! ХъилецI (айгьамдалди залда ацукьнавайбуруз): - Гуьзета, им РемецI я, ЛакIаб адан бенбецI я. РемецI (хъел кваз): -ГьикI лугьуда хкечIа, Заз накьанан неречIа? Абур игьтиятлувилелди са-садав агатзава. ХъилецI: - Какадин кIуф дуьз яхъ на. РемецI: - За дуьз кьунва, дуьз яхъ на. ХъилецI: - Са лишан тур а кIуфал. РемецI: - Эл хъуьруьрмир на жувал. ХъилецI: - Къала, а кIуф, гьихьтинд я? РемецI: (Какадин кIуф къалурдай кьасарзава, амма садлагьана вичин гъилевай какадив ХъилецIа кьунвай какадин къвал ягъана хазва): - Ма, залумд хва, ихьтинд я! ХъилецI: - Алцурарна вуна зун, Къазид кьилив, ша, фин чун! РемецI: - Ша, фин, кIусни кичIе туш. Чав гвай какаяр тIуьртIа, адаз хьурай нуш. Абур кьведни къецел акъатзава. Шавхабег ими (хъуьрезва): - Ажеб гьуьжетун тир им, Эхир гьуьзетун тир им. Меслят гъанач кьуьзуьдал, Паяр гьаятда къазидал. ХангуцI, ПIаш ва Куг бубани галаз, гъиле таран къелемар аваз квIализ гьахьзава. ХангуцI: - Буба чан, и къелемар халуди гайиди я. Ибур чна гьинал цан? Ярал буба: - Килигин кван, абур вуч хъсанбур я!.. (Шавхабегахъ элкъвезва) Гила чан хва, вуна хтулриз къелемар цадай къайда чира. Шавхабег ХангуцIни ПIаш галаз къелемар цаз физва. Куг амукьзава. Бубади Куган гъилевай самарикай хранвай сафутIдиз килигзава. Ярал буба: - Им вав ни вугана? Куг: - Яран паяр кутурбуру. Ярал буба: - Абурукай зазни це, за ваз халудиз лугьун патал са хъсан мани чирда. Куга бубадиз Яран паяр гузва. Ярал буба (амалдарвиливди): - Далдамди бувайла, Зуьрнеди пIувайла, Зун ви хтул туширни, Са вад манат гучирни?.. Кугав тикрариз тазва. Куг: - Буба чан, зун ви хтулни я ман, бес вуна вучиз пул гузвач? Ярал буба: (жибиндай пул акъудна хъуьрез-хъуьрез): - Са кьуьл ая, гуда. Куга кьуьлзава, бубади шабаш гузва. Ахпа абур къецел акъатзава. Са легьзеда перде кIев хьана ахъа хъижезва. Гъен аквазва. Шавхабег (къелем чилик кутаз-кутаз): - Я тар, тар, я тар, тар, Я таз тар, я таз тар. Вун кьазва чи гъилери, Ви дувулри чил кьурай. Ваз Ракъини тIур-цIир гурай. Вун цавухъди экъечIа, Серинар гуз эгечIа. Шагьбега къелемар сад-сад цазва. Ярал буба адан кьилив къвезва. Ярал буба: - Ви кIирийрин дад кIанда чаз, Ви кIирийрин мед кIанда чаз, Вуна гъайи гад кIанда чаз. Ви цIамарин цIай кIанда чаз. Ви кIарасдин курар кIанда чаз. Ви кIарасдин тIурар кIанда чаз. Ви кIарасдин гъаварар кIанда чаз. Ви кIарасдин къварар кIанда чаз. Ви кIарасдин кьепер кIанда чаз. Баде, Магьрузар эме ва рушарни къелемриз манияр лугьуз гъенел къвезва: - ЦIамарин цIал чна фу чрада. ТIурарив къачуз чна курарай неда. Гъварари чи кIвалерин къавар хуьда, КIвалериз чна сусар гъида, Сусари чаз аялар хада. Ярбике: -Кьепера чна балаяр хуьда, Балаяр чIехи жеда, Гьабуру мадни ви къелемар цада, Ви сан ви чилерал артухарда. Къелем чиле акIурайдалай гуьгъуьниз вирида гъилер кьуна, гьадалай цIар ягъизва ва гьар сада нубатдалди вичин рикIин гафар лугьузва. Магьрузар эме (кьве гъил цавузна): - Я, чIехи Гъуцар, марф кьура, марф. Ярбиче баде (цавуз килигна): - Яран марф къвана, фад алахьда ва ада берекатар гъида лугьуда. Марфадин стIал акатзава. Аялри инихъ-анихъ физ уьфтер ягъизва. ЦIайлапандин эквер ва цаварин ванер къвезва. Ярал буба (хвешила): Гъварар, цуьрер, кьевер. Гъварар, къварар, гъвешин тарар, Лифрен, къветрен къугъунар. ХангуцI: Гьава, гьава, мискьи гьава, Мискьидивай чIимел къачун, ТIегьридивай са кьал къачун, ТIанкь-пIанкь, къадакь рекь. Ярал буба: - Гъуцар валай рази хьурай, я Шавхабег. Тар чIехи хьурай, вун кьуьзуь. Шавхабег: - Я мирес, суварин юкъуз кIвалахиз туна гьа вуна зав. Галатна хьи. (Шавхабеган гаф сиве амаз бубади зуьрне чIалал гъизва, хтулриз вилербур авуна дем кутазва. Вирида кьуьлзава. Магьрузар эмедиз хъфиз кIан хьайила, Куг адан къужахдиз гьахьзава. Магьрузар эмеди аялриз «дублибацар» ийизва). Магьрузар эме: - Шуьше дидедин, Гуьзгуь дидедин. Лекьрен шараг тир Лезги дидедин. ЧIагъан дидедин, Думбул дидедин. Мус чIехи жеда ТIумпIул дидедин?.. ВерцIид дидедин, Иерд дидедин. Гьинва вуна гъий Паяр, дидедин. Мехъер дидедин, Сувар дидедин. Вири ваз къурбанд Таяр дидедин. ПIаш галат хьана ацукьнавай Шавхабег имидин кьилив къвезва. ПIаш: Я ими, вуна бес Яран сувариз ЦIегьни Кваса къведа лагьаначирни? Шавхабег ими: - Рекьева, чан хтул, исятда атана акъатда абур. Беневша: - Чан буба, вучиз и суварик ЦIегьни Кваса къвезвайди я? Ярал буба: - Чан хтулар, къе чна кьуьд акъатна гатфар алукьай югъ, Яран сувар къейд ийизва. Кваса кьуьд я, ада чаз каш, мекь гъана. Мад бес хьуй, акъатна хъфирай. Кандудавай гъуьр, маларин алафар куьтягь жезва. Кваса атайла адаз паяр, ришветар гана рекье туна кIанда хьи, гатфар атурай. ЦIегь гатфар я. Ам атайла Рагъ экъечIда, кьуд пад къацу жеда, цуьквер ахъа хьана рикI шадарда. Гила Квасани ЦIегь атайла чна акI авуна кIанда хьи, Квасади чаз вичикай хуш авачирди гьасятда кьатIурай. Куьн гъавурда акьунани? Вирида: - Гъавурда акьуна. Килиг чна адаз вучдатIа. КIватIи – кIватIаш: - За адан кьилел са чIарни тадач. За ам алажда (вири хъуьрезва). Аялри Квасадикай ягьанатар ийиз ЦIегьрен тарифарзава. И чIавуз къецелай далдамдинни зуьрнедин, къив гузвай аялрин, манийринни тфенгрин ванер къвезва. Вири ЦIегьни Кваса къаршиламишиз гьазур жезва. 3 - ПЕРДЕ ЦIегь чIурал акъатай кьиса Квасадинни ЦIегьрен кIеретI майдандиз гьахьзава. Далдамдинни зуьрнедин, къив гузвайбурунни манийрин ванер сад – садак акахьзава. Тапархъана кьилелни чинал са чIарни алачир, лацу ва яргъи перем, гьяркьуь шалвар алай Квасадин юкьва кутIуннавай чIилиникай кьунва. Квасадин гуьгъуьнаваз ачух вили рангунин пекер алай, хъипи, къацу, яру рангарив ва гьакIни лентерив безетмишнавай ЦIегьни адан пуд бала сад –садан ценцикай галкана наз гуз –гуз, регъуьз – регъуьз къвезва. Абурун гуьгъуьнаваз гьа и саягъда Качал къвезва. Хуьруьнвияр са – сад майдандиз гьахьзава. Ярал буба, Ярбиче баде, Куг, ПIаш, ХангуцI ва Ярбикени атанва. Бадедини Ярбикеди ЦIегьрез чан –рикI авурдалай гуьгъуьниз, Квасадиз паяр гузва. Кугаз Квасадикай кичIе жезва. Ам вучдатIа тийижиз шерзум жезва. Баде Ярбикедин таяр - туьшерихъ рахазва. Сад – садаз суварар мубарак ийиз гьарай – эвер кутазвайбур бубади секинарзава. Ада виридаз суварар мубарак авурдалай гуьгъуьниз Куг кIула кьазва. Ярал буба: - Ша, чан хтул, бубади ваз квар – квар ийин. Квар – квар, негьре – квар. Гъерини фу низ хьурай? Квасади тупIув вич къалуриз Кугаз вилербурзава. Куг: - ТIвар гатфар, вични иер чи ЦIегьрез хьурай. Вирида къив гузва. ЦIегьрезни бацIийриз хвеши жезва. Анжах Квасади чин чIурзава. Ярал буба: - Квар –квар, негьре – квар. Къаймахни фу низ хьурай? Куг: - Куркурар хьтин ЦIегьрен балайриз хьурай. Ярал буба: - Квар –квар, негьре – квар. Хъатухни фу низ хьурай? Куг: - КIул чими, къул чими и зи масан бубадиз хьурай. Квасади хъел кваз тIуб юзурзава. Ярал буба: - Квар – квар, негьре – квар. Галтадай ятар, низ хьурай? Вирида кваса къалурзава. Кваса: - Заз ваъ, заз ваъ, заз кIандач… Куг: - Руфун чувал, кьил гачал и Квасадиз хьурай. Вири хъуьрезва. Кваса шехьзава. ЦIегьре «мэээ» ийиз кьил галтадзава, бацIийри хвешила кьиллибацарзава. Качал ЦIегьрев агатзава, анжах Тапархъаназ хъел къвезва. Тапархъан: - Качал, Качал, баш Качал. Кандуда дирбаш Качал. (Жибиндай калар акъудна гьадаз гудай кьасарна незва.) Тапархъан: - Са гъаб калар заз, Качал, Рекьин руквар ваз, Качал. Качала и гафар кваз кьазвач. Квасади адан вилериз гъуьр вегьизва... Качал (гъуьр михьна): - Качал я зун - бахт къени, Дустар ава захъ кIани. Килигин кван эллериз, Кваса кIани ян, ЦIегь кIани?.. Качала жибиндай сав акъудна, вичи недай кьасарна, Квасадивни Тапархъанав вугузва. Абурувай чпин нефс хуьз тахьана сиве сав пара твазва. Качал: - Лагь кван, Тапархъан, ваз ЦIегь пара кIандани, я тахьайтIа, Кваса? Тапархъаназ «Кваса» лугьуз кIанзава, анжах алакьзавач. Вири сиве сав аваз рахаз тежезвай Квасадални Тапархъанал хъуьрезва. Качал: - Жемятар, квез ЦIегь кIандани, Кваса? Вирида: - ЦIегь! Ярбиче баде: - ЦIегь чи кIвалин берекат, КIвачерин звер, гьерекат. Адаз туькIуьрнава къе И мел-мехъер, мярека. Квасани Тапархъан гьелени чпел хтанвач. КIватIи-кIваташ: - Квасад сарар кьери я Къафун вакIан гъери я. Ярал буба Кугни кIулаваз вилик къезва. Куг: - Кваса кашатI яни, буба? Ярал буба: - Я чан руш, я. Вирида: - Яаа… Квасади мадни хъелзава. ПашI: - Квасад вилер цIару я, Ам хъилецI я, хару я. Ярал буба: - ГьакI яни? Вирида: - Яаа… Тапархъана Кугаз тIуб юзурзава. Тапархъан: - Ви буба инал алачиз кIандай, килигдай за ви гьалдиз. Тапархъанахъ хъел кваз акур аялриз катиз кIанзава. Ада вегьена КIватIи-КIватIаш кьазва. Тапархъан: - Ви тIвар вуч я? КIватIи-КIватIаш (кIусни кичIе тушиз): - КIватIи-КIватIаш. Тапархъан: - Ви тIуьн вуч я? КIватIи-КIватIаш: - Са бади аш. Тапархъан: - Куьз кIвалахдач? КIватIи-КIватIаш: - Аман авач. Тапархъан: - Куьз рекьидач? КIватIи-КIватIаш: - Ажал авач. Тапархъана «квахь инлай» лагьана адаз рум гузва. КIватIи – КiватIаш ярх жезва. Тапархъана адаз килигна: «Кьилиз яд чимрай ви», - лугьузва. Магьрузар эмедихъ и гафуникай хъел акатна вилик къвезва. Магьрузар эме: -Тапархъан гьа ви атIуй мез, Кваса кьена амукьа шез, Сепер авур мез кьурай. Кафан патал кьве юкI без, Зи патай квез пай хьурай. Магьрузар эмеди вичин гъиле авай кьве юкI агъ Квасадин гардандиз вегьена хквезва. Кваса шехьиз-шехьиз сегьнедин вилик къвезва, чин кIаникна ярх хьана, цIугъиз-цIугъиз кIвачерив чил гатазва. ХъилецI: - Кваса чакай хъел хьана. Вирида: - Хъел хьана чан, хъел хьана. РемецI: - Дамбулд таран хел хана. Вирида: - Хел хана чан, хел хана. ПIаш: - Чи Квасадал чIал хьана. КIватIи – КIватIаш: - Руфунални вел хьана. (Чинеба руфуникай адан пекиник дакIурнавай са шар кутазва.) Вирида: - Гьинал вел хьана? Кваса: - Руфунааалл… (цIугъзава). ХангуцI: - Бес гила вучда? (Кваса ацукьарзава. Квасади руфун кьунва.) Кваса: Лукьман гъвааашш…(Вилер мичIна шехьзава). Тапархъан ийир – тийир хьана, кьил - мет гатаз – гатаз, «вучин – гьикIин?» лугьуз – лугьуз, сегьнеда инихъ – анихъ физва. И гьал акур Качалаз хвеши жезва. ЦIегьни галаз Квасадин кьилив къвезва. Качал: - Лукьман зун я, килигин кван... (Килигдай кьасарна адан къвалар кIасзава. Квасади мадни кIевиз цIугъзава). Кваса: - Гьа ви сивиз кьий, гьанаг пара тIарзава. Качала ЦIегьрез вилербурзава. ЦIегьре крчарив яна адан «вел» (шар) падзава. Кваса мад ярх жезва. И ванцел Тапархъан Квасадин кьилив къвезва, адан рикIихъ яб акалзава. Ада кьейи кьасарзавай Квасадин кьил – кIвач тIушунзава. Тапархъаналай гъейри вирида шадвилерзава. ЦIегьни бацIияр: - Ай хьана гьа, ай хьана, Ажеб хъсан кар хьана. Акъатна чун гатфарал, Вири бахтавар хьана. Перизада: - (Капар ягъиз – ягъиз ЦIегьрез макьамарзава ва муькуьбуруни капар ягъизва.) - ЦIегь атанва, кап ягъа, Квасад кьилиз тIаб ягъа. Я чан лукьман, минет хьуй, Квасадиз рекьид раб ягъа. Шагьнабат (БацIийрилай кап аладариз): - ЦIегьрен бацIи цIамари, КIурукIнава тамари. Яр алукьна лугьузва, Чубарукрин чамари. Кьуд пата чубарукринни кукупIрин ванер гьатзава. Вирида «Яр атана» лугьуз – лугьуз капар ягъизва. Ярбикеди бацIийриз теменар гуз туьмерзава. Ярбике: - Чан бацIияр дирбашар, АцIи, БацIи, Кабашар. Куьне кьуьла, цIингава, За гун цуьквед шабашар… Рушари ЦIегьни бацIияр ва Ярбике цIарцIе туна кьуьлзава. Вирида капар ягъизва. Ярбикеди ЦIегьрелай цуьквер алахзава. Тапархъан (шехьиз – шехьиз): - Им инал кьенва, амма чпи цIингавиз кьуьлзава. Чан Кваса, вун вучиз кьена?.. Качал (ягьанатдив кьил галтадзава): - Накь текьена, къе вучиз кьена? Тапархъан (яйлух галтадиз): - Чан Кваса, ви иер кьван вуч тир! КIватIи – КIватIаш: Сарар кьери, вилер цIарудавай Гъуцари хуьй стхаяр! Тапархъан (килигзавайбуруз): - Вахтсуз кьейи, бахтсуз кьейи Квасадик шехьа, я жемятар! Аялри къивер гуз мадни шадвилерзава. ХангуцI: - Квасадин вел пад хьана. Вирида: - Пад хьана чан, пад хьана. РемецI: - Къе чаз гатфар, гад хьана. Вирида: - Гад хьана чан, гад хьана. ПIаш: - Чи гуьгьуьлар шад хьана. Вирида: - Шад хьана чан, шад хьана. КIватIи – КIватIаш: - ЦIегьрен сиве дад хьана. Вирида: - ГьикI дад хьана? ЦIегьре гъилер сад – садал алтадиз, са вуч ятIани дадлу шей акурда хьиз сивин патар михьзава. ЦIегь: - Векьерик къацу хьана, дад акатда. За абур тIуьрла нек пара жеда, зи балаярни тух жеда. Амай некни квез гуда. Ярбиче баде (ЦIегьрез туьмер гуз – гуз): - Чи бекьеяр ацIуда, суфрадални буллух жеда. Ярбике: - Рагъ акъатна кьуд пад чими жеда, никIер, векьер къацу хьана, цуьквер ахъайда, садни азарлу хъижедач. Ярал буба: - Чи виридан чан сагъ, рикI шад хьурай! Дуьньядал ислягьвал хьурай! Вирида: - Амин! Амин! Кваса яваш – яваш кIвачел къарагъзава. Кваса (язухдаказ): - Амин! Къадра амин! (Руфун кьуна, кьецIивализ сегьнедин вилик къвезва). Гъуцари куьн мурадрив агакьаррай! Закай инжиклу хьайибуру зун багъишламишрай. Вучиз лагьайтIа за квез каш, мекь гъанвай. Гила Яр алукьнава. Ада квез чимивални хийир – берекат гъанва. Куьн куь ярар - дустарни галаз бахтлу хьурай, гьамиша суваррихъ хьурай… (Тахсиркардин саягъда гардан кIирна акъваззава). Ярбиче баде: - ХупI иер я Яран сувар! Ярал буба: - Бахтлу хьурай, куьн хтулар! Квасадиз хъфиз кIанзава. Шавхабег ими: - Къваза кван, я миресар, и Кваса хъел яз, инжиклу яз рекье твамир. Адаз паяр гун. Ярбиче баде: - ГитI кIандани, я афар? Сав кIандани, я калар? Квасади кьил галтадзава. Тапархъана паяр гъваш лугьузва. Беневша: - ТIач кIандани, семена? ТIунутIар гун, ма къачу. Квасади затIни къачузвач. Тапархъана чанта, гьебе, жибинар ацIурзава. Шавхабег ими: - ИситIани чIахар аш, КIерецар це, са капаш.
Категория: Пьесы \| Добавил: lezgiland (17.12.2008)
Просмотров: 1368 \| Рейтинг: 0.0/0 \|