 Меню | |
| Категории каталога | |
| Форма входа | |
| Жагъурун | |
|
| Дустар | |
|
| Чи силис | |
|
|
|
|
ЭФРУЗ РЕГЬИМОВА. "ЯРАН СУВАР" (4 пердедин пьеса) продолжение 3
ЭФРУЗ РЕГЬИМОВА. "ЯРАН СУВАР" (4 пердедин пьеса). Ləzgicə pyes: sonu
Чара атIай Кваса Шавхабегаз килигна хъуьрезва. Тапархъана хъел кваз Квасадин чIил ялна пел чIурзава ва адаз хъел хуьн ишара ийизва. Ийир – тийир хьайи Кваса чилел ацукьзава.
Тапархъан (хвешила): - Я жемятар, акунани квез. Квасади паяр тIимил я лугьуз мад хъелнава.
Тапархъана мад са ичIи гьебе гъизва. Паяр кIватIун патал инихъ – анихъ чукурзава. Аялри санал кIватI хьана, Тапархъаназ гьикI кар кьадатIа меслятзава. КIватIи – КIватIаша Квасадиз бамишда лагьана кичIерарзава. Кваса язухдаказ адаз килигиз, хъуьрезва.
КIватIи – КIватIаш: - Я жемят, квез аквазвачни, Квасади чакай хъелнавачирди. Тапархъана табзава эхир.
Тапархъан: - За табзавач, Квасади хъелнава.
ХангуцI: - Ваъ, хъелнавач. Садни адан чIалахъ жемир.
Тапархъан: - За гьихьтин кьин кьан хьи, куьн зи чIалахъ жедайвал?
Шавхабег (вилербурна): - Чаз чубандин кьин яхъ.
Тапархъан (хъел кваз) - Ша, кьан.
Шавхабега эрчIи гъилин капаш ахъайна адал вичин яйлух экIязава, ахпа кьве тупIун арада са спичкадин цIам кьазва.
Шавхабег (Тапархъаназ): - Эгер, вуна и цIам жуван мецив инлай къахчуртIа, чун ви чIалахъ жеда.
Тапархъана мез жезмай кьван яргъиз акъудна Шавхабеган тупIарин арада тун кумазни Шавхабега адан мез кIевиз кьазва. Тапархъана цIугъзава, вирида къивер гузва. Тапархъана Кваса хутахун хиве кьадалди Шавхабега адан мез чуькьуьзва.
Тапархъан (мез галкIиз): - Ахъа..., ахъая зун (чукурна физ кIанзава).
Ярал буба (такабурлувилив): - Гьа, фасикь, бес вун тирни ЦIегь такIанзавайди?
Тапархъан: - Ваъ, чан буба, заз ЦIегь кIанда (Цегьрен тарифарзава).
ЦIегь чаз ризкьи гъидайд я,
Чи дердияр чидайд я.
Адан ван са мани я,
Ам виридаз кIани я.
ПIаш: - Я жемятар, ада и гафар айгьамдалди лугьузвайди, ЦIегьрекай ягьанатзавайди кьатIунзавачни куьне? ЦIегь такIандан кьилел цIай хьунухь герек я.
Тапархъан (инихъ – анихъ килигиз вичин кьил гатазва): - Я жемят, кая, кьея! Тамир!
Бязибуру цIай туьхуьнарзавай саягъда адан кьил гатазва.
Кваса (руфун кьуна, уф аладариз): - Зун квекай хъел хьанвач. Заз Яран лукьман герек я. Белки гьада заз са чара ийин.
Магьрузар эме (Тапархъаназ): - ТIегъуьнди туьд кьурай ви Квасадин.
Ярбике: - Инихъ ша, Кваса стха, Яран духтур зун я. (Руша адан рикIихъ яб акалзава, мециз, вилериз килигзава). Чан Кваса, вун дуьз кIуьд вацран вахтунда къаткана кIанзава. Ваз анжах и саягъда чара жеда.
Шавхабег ими (Тапархъаназ): - Яхъ им кIула, твах азарханадиз.
Тапархъан: - Ваъ, заз квехъ галаз амукьиз кIанзава.
Качал: - Вуч? Чаз вун хьтин тапрукьни кашатI герек туш! Кваса гьикI гъанатIа, гьакIни хутах.
Чара атIай Тапархъана Кваса кIула кьуна тухузва. БацIийри хвешила сегьнедин вилик цIингаварзава. Тапархъан сегьнеда Кваса кIула аваз гагь инихъ, гагь анихъ физ, вучдатIа тийижиз ама. Квасади ЦIегь гатфарал акъатун щадвилелди къейдзавайбурухъ элкъвена, «Пейкар хала» манидин аваздалди вичин рикIевайбур лугьузва.
Зун гьикI хъфин, я жемятар,
Мийир закай гьич гъибетар.
Зун алцурайди Бистан я,
И кIвач хайи Тапархъан я.
Кваса: - Ууфф, чан аман, чандиз дарман аман…
Мад мус хквен, зун квез мугьман?...
Качал (абур чукуриз алахъзава): - Атай патахъ хъвач, кафирар, атай патахъ!
Бубади тупIарив кIуьд варз къалурзава. Тапархъанни Кваса сегьнедай акъатун кумазни, вирида къив гуз капар ягъизва. Сад – садаз муштулухар гуз, демер кутаз шадвилерзава.
Ярбике:
- Цавун рекьер атIана,
Мадни гатфар атана.
Хуьре-хуьре къекъвена,
КIвале-кIвале къекъвена.
Къивер це гьа, къивер це,
Рагъ бубадиз эвер це.
Чна цIаяр куькIуьрин,
Яран сувар туькIуьрин!
Вирида шамар куькIуьрзава. Ахпа «чи бацIияр хандин векье, душмандинбур цура,» «Чи цIегь мад баркаван хьурай. Чи чилер кIубан хьурай» ва маса ихьтин гафар лугьузва.
Беневша:
- Яран сувар, чан сувар.
Лезгидин кIубан сувар.
Шагьнабат:
- Ви кIвачи чил кьурай,
Ваз ракъини нур гурай.
Туькезбан:
- Ви цIамарин цIай кIанда,
Гъуцаривай пай кIанда.
Гадайри майдандин юкьвал кIватIнавай цIам-кIарасриз цIай ягъазва. Гум вичел татурай лугьуз ПIаша вичиз чидай гафар лугьузва.
ПIаш:
- Гум, гум, зал къвемир,
Далдам алай синел вач,
Сейидан папан къуьнел вач.
Ахпа гадайри цIалай хкадриз са бязи гафар лугьузва.:
- Дердер,гъамар тахьурай,
- Талар-квалар цIу курай…
Селминаз:
- Чаз цIайни нур гайи Алпан,
Алпан, чи Аслан.
- На датIана нур гурай,
Чаз бегьерар бул хьурай,
Перизада:
- Къуьлер хурам хьурай,
Канду тIарам хьурай.
Аярханум:
- Хеб, мал, балкIан хьурай.
КIвалер - къар кIубан хьурай.
Гьар кIвале чам хьурай,
Гъенел далдам хьурай.
Рушари кьуьлзава.
Ярбиче баде (шам гъилеваз рушариз килигзавай Кугаз): - Кьве гаф вунани лагь кван.
Куг:
- ЦIицIни пепе гъуьлуьз фий,
Берекетар кIвализ фий.
Вири хъуьрезва. Гьевеслу хьайи Куга вичин гафар са шумудра тикрарзава.
Ярбиче баде: - Вав гвайди вуч аламат я, чан Куг? ЦIицIни пепе гъуьлуьз ваъ, гьуьлуьз фий лагь. Ша, акьаха зи кIула, тахайтIа, цIицI пепейри вунни тухуди чпихъ галаз.
Ярал буба: - Ша, чан хтулар, гила чун ЦIегь къугъурзавайбуруз килигин.
ПIаш: - ЦIегь къугъурун вуч лагьай чIал я, чан буба?
Ярал буба: - Им лезгийрин къадим къугъунрикай сад я. Симин пагьливанар симинал къугъвадайла, абур бедназардикай хвена кIанзава. Эгер вири жемятри секиндиз, ван акъуд тавуна килигиз хьайитIа, пагьливанра инсанрин арада авай бедназардин вил акьада. Ихьтин инсанривай вилер атIумарна пагьливанриз килигиз тахьуй лугьуз, абурун кIеретIдикай са касди цIегьрен маска гьалдна, кIватI хьанвай инсанар хъуьруьриз, абурун фикир вичихъ ялиз алахъда. Ада цIегьрен ванер акъудиз – акъудиз, айгьамрин гафар лугьуда. Гагь – гагь хуьруьнбурун тIварар кьаз чIалар лугьудайла, вирида ЦIегьрез килигда. Зи рикIел ЦIегьре лугьудай ихьтин гафар алама:
Пагьливанриз килигиз
Атанвайбур Хуьруьгиз,
ХьайитIани куь рикI тIар,
Гузва за квез са хабар.
Хуьруьз угъри атанва,
Яраман кIвал атIанва.
Пуд кIвал марк хьиз чухванва,
Серкеран руш тухванва.
ЦIай янава са кIвализ,
Кана чIух жервал михьиз.
И гафар ван хьайила, жемятар чаш амукьдай ва гзафбур рикIик къалабулух кваз, чпин кIвалерал кьил чIугваз хъфидай.
Симин пагьливанар гьакIни Алапехърекай хвена кIанзавай. Эгер вири инсанри вилер атIумарна пагьливанриз килигиз хьайитIа ва майданда ихьтин секинвал яргъал чIугуртIа, Алапехъ вичин бед ниятар кьилиз акъудун патал инсанрив агатда. Амма са касдини ам чпин арада авайди байихдач. Адаз чинебадаказ фена пагьливан къугъвазвай симин тар юзуриз кIан жеда. Ингье пагьливанрин кьилив ЦIегьрен маска алай кас хьайитIа, адавай кичIела майдандив эгечIиз жедач. Вучиз лагьайтIа адаз ЦIегьре кьегьал, игит рухваяр баладикай хуьзвайди хъсандиз чизва. Гьавиляй ЦIегьрез кьегьалар хуьдай гъуц лугьудай.
Дегь заманайра лезгийри ЦIегь гъуцдивай ихьтин тIалабунар ийидай:
Женгерин гъуц ЦIегь,
Ая чун викIегь,
Вав гвайди я чи чIвегь.
Женгера хуьх чун,
Экьуьрай зилегь,
Чи кьилеллаз вун.
Яргъаз ая пехъ,
ТIал гвачиз хьуй лекь,
Патакь хьуй чаз векь,
Чна румар гун.
Чаз я на тур рекь,
Чил масдав тагун.
ЦIегьре Алапехъ майдандай икI чукурдай:
Алад, алад, Алапехъ,
Вахъ бед ният ава, Пехъ.
АгатайтIа пурчарив,
Яда за вун крчарив.
Агат мийир, алад, вун,
И майдандай акъат, вун.
И гафар лагьайдалай гугъуьниз ЦIегьре крчар виликна майдандилай цIар ягъадай.
ПIаш: - Ажеб хъсан къугъун я.
Ярал буба: - ГьакI я, чан хтул. Балаяр, ша, гила чун кимел геж тежен. Гьеле амай шадвилер чна йифиз, къулав агатна, ирид кIанчI куз – куз, ирид мах ахъайиз – ахъайиз, ирид афарни гитI нез – нез хъийида.
Вири сад хьиз Ярал бубадин гугъуьнаваз къецел акъатзава.
4-ПЕРДЕ
Яран йиф
КIеви тир пердедин виликай Кваса гваз хъфизвай Тапархъанал жумун хилерни суварин паяр гваз къуншидиз физвай Пейкар халани Эмирбег халу дуьшуьш жезва. Абуруз Пейкар хала чир жезва.
Тапархъан (манидин аваздалди Пейкар халадиз):
- Саламалейк, Пейкар баха,
Чаз азарханад рекьер къалагь.
Пейкар хала (гъил пелел эцигна, фагьумна):
- Алейксалам, чан бахадин,
КIеледилай анихъ гала.
Тапархъан (аман атIана ацукьзава): - Гьинихъ гала?
Эмирбег (хъел кваз Квасадизни Тапархъаназ гьарадаз са кьуьл вегьена, румар гузва. Ахпа абуруз гьараяр гузва): - Анихъ хьухь лугьузвачни квез?
Кваса (цIугъзава, ахпа Тапархъаназ килигна): - Я кьей стха, вуна «уфф» вучиз ийизва? ТIазвайди вун яни, я тахьайтIа зун?
Тапархъана суварин мярекатди вичик кутур хъел Квасадилай аладарун патал адан къвалар кIасзава. Кваса цIугъна, адан кIулай эвичIзава.
Кваса (вичин жибин къалурна Тапархъаназ):
- Жибиндавай фин квай калар,
Нез тахьана руквар хьанва, руквар хьанва.
Зи къаршидал къвемир гада,
За хци тир къеме кьунва, къеме кьунва.
Тапархъан (кичIез-кичIез) - Вун кими хьанва тахьуй, Кваса? Чун азарханадиз фин герек я. Зун кьейитIа, вун ни тухуда аниз. Секин хьухь, чан Кваса. Ша, акьаха зи кIула. Къурбанд я ваз зи кIул. КIантIа за вун а дуьньядизни тухун.
Кваса (хъел кваз): - Вуч?
КкIизавай абур са патахъ, Эмирбег халуни Пейкар хала маса патахъ физва. Кьулухъай «Перизада» манидин ванер къвез-къвез перде ахъа жезва.
Яран суварин йиф акъудзавай лезги кIвал. Къулан са пата Ярбиче бадедини Магьрузар эмеди афарарни цикIен чразва. Рушари гьабуруз куьмек гузва. Муькуь пата Ярал бубани Шавхабег ими чпин гада хтулрихъ галаз ацукьнава. Эмирбег халудини Пейкер халади абуруз суварар мубаракзава.
Эмирбег халу (гъиле авай жумун хилер къалурзава): - Ибур за куь виридан тварар кьуна, ниятар тIалабна атIанвайбур я. Гила за и хилерикай хтарар расна квез пайда, гьарада жував хуьх, къуй кве вил акьун тавурай.
Ам бубадин патав ацукьзава. Хтарар расиз адаз гадайрини куьмек гузва. Ярал бубади, Шавхабег имиди, Эмирбег халуди гадайриз куьгьне заманайрикай, гъуьрче хьайи кьисайрикай ихтилатзава.
Гадайри абурувай кул кутIуниз, кула, сафутI, чапарар гьикI храдатIа, кIарасдин тIур, бади, текне, араба ва маса затIар гьикI расдатIа чирзава. Гагь-гагь хъуьруьнриз маниярни лугьузва. Рушарини чпиз тийижир затIар бадедивай чириз алахъзава. Садан гъиле хразвай гуьлуьт, муькуьдан гъиле цузвай затIар ава. КIвалин са пурча ришанвай гамни ава. Рушари суфра экIяна, анал суварин маса тIуьнрихъ галаз цIикен ва афарарни гъизва.
Ярбиче баде: - Я кьуьзуьд, бес я ихтилатар авурди, вири суфрадихъ ацукь, нуш хьурай.
Ярал буба: - Чан хтулар, куь алакьунар акурла зи рикI шад жезва. Куьн хьтин викIегьбуруз зи чанни къурбанд я. Ша кван, Шавхабег, ша кван, Эмирбег, бисмиллагь ая.
Вири суфрадихъ ацукьна няметар нез-нез абурун тарифар ийизва.
Гадаяр:
- Яран сувар алукьна,
Чахъ бахтарин тав хьурай.
Яран йифиз суфрадал
Семенани сав хьурай.
ИситIани тIунутIар
Тухдалди неъ, нуш хьурай.
ЦикIен, афар, вири гъваш,
Буллух акваз хуш хьурай.
КIерецарни шуьмягъар
Дегь чIаварин ризкьи я.
Яран юкъуз къуллугъар
Авун вирдан буржи я.
ТIанурдин фу, хьран фу,
КъакъвацI фу гъваш, чар фу гъваш.
Базламачни акад фу,
Къулан фу гъваш, гьар фу гъваш.
ТIуьн паталди ризкьидин
Къвез тахьурай квез гьайиф.
Вуч аватIа гъваш куьне,
Гур жедайвал сувард йиф.
Рушар:
- Гур жедайвал сувард йиф,
Гъанва чна гьар нямет.
ЧIиргъин, баклукI, пичIекар,
Гузан, цIавур ва мехкIуьт.
ТIачни ала суфрадал,
Хъачни ала суфрадал.
НутIуфани, камбарни,
Тухдалди негъ каларни.
ТIуьн – хъун кьилиз акъатайла, суфрадихъ ацукьнавай яшлубуру и ризкьийрай гъуцариз разивал къалурзава.
Ярал буба: - ЧIехи Гъуцари гайи ризкьи бул хьурай. Чун хъвадай цихъни, недай ризкьидихъ муьгьтеж тахьурай.
Муькуьбуру: - Амин! Амин!
Ярбиче баде (Ярал бубадихъ элкъвезва): - Я кьуьзек, вуна и жегьилриз Касбубадин Яран ихтилатрикай лагь тIун. Къуй чир хьурай ада гьихьтин ихтилатар ийидайтIа.
Ярал буба: - Вун гьахлу я, къари. Яб це балаяр (жегьилри дикъетдив адахъ яб акалзава). Садра са кесибди Яран тIуьн-хъун гьикI тадарак ийин, сувар гьикI кьиле тухун лагьана хифет чIугваз хьана кьван. Касбубади и кар кьатIунда ва адавай жузада: Вахъ кIвал авани? «Ава», - лугьуда кесибди. Бес хизан? «Хизанни ава, - лугьуда ада, - зун, къари ва 10 аял». Бес икьван инсанривай кIвалахна, кьил хуьз жезвачни, лагьана жузун – качузунда Касбубади. Кесиб касди лугьуда: «Гадаяр пудни са кап фу къазанмишун патал маса вилаятриз фенва. Амайбур руш аялар я.» Бес абур квелди машгъул я? – жузазва Касбубади. Кьуьзека ихьтин жаваб гузва: «Абуру вуна гъваш, чна нен лугьузва.» Касбубадиз и гафарикай хуш къвезвач: «КIвалахунал рикI алайбур туш лагь ман.» Кьуьзека агь чIугвазва: «Гъуцари заз ахьтин бахт ганайтIа, мад вуч дерт авай кьван.»
Касбуба хъуьрезва: «Ваз гъуцари 10 велед ганва. Вун идалайни хъсан бахтунихъ гелкъвезвани? РикIел хуьх, бахт гайи гъуцари бахтуниз гъилер-кIвачерни ганвайди я. Рушар зегьметдал вердишара, гам ршаз, сал цаз ваз куьмек гурай. ИкI авуртIа, Яран суварихъ ви суфрани бул жеда».
Кьуьзека заз и акьулар гайиди вуж хьурай лугьуз гьикьван фагьум авуртIани, адаз Касбуба чир жедач. Къвери йисуз арифдар кьуьзекан кIвализ атайла вичин вилерин чIалахъ жедач. Кесиб касдин хизанди суфрадихъ ацукьна Яран сувар гурлудаказ къейд ийизвай. Суфрадални гьар жуьредин няметар алай. «Гьа, - лугьуда Касбубади, - ибуру бахтунин гъилерни кIвачер кардик кутунвай хьтинди я.»
Аквазвани квез, чан хтулар, зегьмет чIугур кас садрани гишила амукьдач.
Жегьилар: - ГьакI я, буба чан, гьакI я. Са ихтилат мадни хъия ман.
Ярал буба: - Са касди Яран йифиз вичин кIвале ацукьна лугьуз хьана: «Цавай аватуй, сиве гьатуй.» Вичиз гьай гузвайди авачиз акур ада, дакIар ахъа тазва ва мад тикрарзава: «Цавай аватуй, сиве гьатуй.» Касбубадиз и гафар ван къвезва ва ада дакIардай кIвализ са бухча вегьизва. Касдиз хвеши жезва ва ада мадни ван алаз тIалабзава: «Цавай аватуй, сиве гьатуй.» И гъилера Касбубади муькуь дакIардай бухча вегьизва. Хвешила вучдатIани тийижиз амай касди фад ракIар ахъайзава ва лугьузва: «Цавай аватуй, сиве гьатуй.» Касбубади гьасятда кIвализ ракIарай лап чIехи бухча вегьизва. Пагь атIана амукьай касди тадиз дакIарарни ракIар кIевирзава ва бухчаяр ахъайзава. Ина къванерилай гъейри затIни авачир.
Вичик хъел акатай касди лугьузва: «Им яни гъуцарин алакьунар. Абурухъ цавай заз ракъурдай къванерилай гъейри затIни авай хьтинди туш.» Адан гаф сиве амаз Касбубади ракIар гатазва. РакIар ахъаяй касди жузазва: «Вун вуж кас я? Ваз вуч кIанзавайди я йифен и береда?
Лацу пекер алай Касбубади яцIу ванцелди жаваб гузва: «Зун гъуцари ракъурнавай векил я.»
Касдиз кичIе жезва. Касбубади лугьузва: «КичIемжир, зун ви чан къачуз атанвайди туш. Инлай кьулухъ садрани гъуцарикай ягьанат мийир. Шукур ая хьи, а къванер ви кьилел аватнач. ГьакIни, ийизвай тIалабуникай хъсандиз фагьума. Цавай вуч аватуй? Сиве гьикI гьатуй?»
А касди садрани кIвале ацукьна гъуцаривай затIар тIалаб хъувунач лугьуда, вичиз кIани гьар са затI кIвалахна, зегьмет чIугуна къазанмишналда.
Ярал бубади ихтилат куьтягьайла, Шавхабег ими жегьилриз къугъунар чириз алахъзава.
Шавхабег ими (вичин гъилевай ашукь къалурзава): - Ша гила чун «Ханни угъри» къугъан.
Аялар адан кьилел кIватI жезва. Ада къугъунин шартIар лугьузва. Абуру нубатдалди ашукь вегьейла, Буба-хан, ХангуцI-везир, РемецIни угъри жезва.
Шавхабег ими (Ярал бубадиз): - Хан вун сагърай, за ваз са хъсан балкIан гъизвай, амма рекье и касди (РемецI къалурна) ам завай чуьнуьхна.
Ханди угъридин гъилер-кIвачер кутIуниз туна ам квар хьиз юзурун патал буйругъ гузва. Ахпа, ХъилецI угъри жезва. Абуру ХъилецIаз кьиле турпар цадай жаза гузва.
Сегьнедин вилик ПIашни Куг гадарихъ галаз «Булама-булама» къугъвазва. ПIаша чинеба Куган гъута са кишмиш туна, амайбурув чпин гъутар адан винел эцигиз тазва.
ПIаш: - ЦIару кали ханани?
Вирида: - Хана!
ПIаш: - Булама ганани?
Вирида: - Гана!
ПIаш: - Къуншийриз пай ганани?
Вирида: - Гана!
ПIаш: - КицIиз, кациз ганани?
Вирида: - Гана!
ПIаш: - Заз тунани?
Вирида: - Туна!
ПIаш: - Гьи кIвале?
Вирида: - КIаник кIвале.
ПIаша тIупув куьлег ахъайдай саягъда вири гъутар ахъайзава. КIаник гъуд четин ахъа жезва. Анай акъатайди тIуьна алхишарзава.
Ярал буба: - Гьааа…, ирид афарни гитI тIуьрдалай кьулухъ чна вуч авуна кIан я?
ХангуцI: -7 мах ахъайна кIан я.
Хтулри гьарада санлай бубадиз чпиз мах ахъая лугьузва.
Ярал буба (тIампIулар ягъаз – ягъаз):
-Мах – махутIар,
Калал хутар.
Гьампа кицIер, цIару кацер,
Квахьна Гъуцар, маллад яцар…
Яцар квахьай фагъирдин язух чIугвазва.
ПIаш - (Бубадин къужахда ацукьна): - Чан буба, акI ваъ.
Ярал буба: - Бес гьикI, чан хтул?
ПIаш: - Авалравайда лугьуда хьи, не икI.
Ярал буба (гьар са цIар лагьайла тIуб са хтулдал туькIуьрда):
- Авала – вала,
Вал кIекIеда,
Тум серкIведа.
СеркIвер цаз,
Цура кутаз.
(Фикирдиз физва).
Куг бала катиз,
(Кугаз вилербурзава.)
ПIаш галтугиз.
Гьа кван, ката Куг, галтуг ПIаш!
ПIаш Куган гуьгъуьна чукурна са гужуналди ам кьазва. Вирида капар ягъизва. ПIаш фад бубадин метIел ахцукьзава.
ПIаш: - Я буба, асул мах ахъая ман, чнани яб гун.
Ярал буба: - И сятда чан хтул. Ви япариз хъсандиз ван къвезвани? (Кьве гъиливни ПIашан япар кьазва)
ПIаш (кичIела): - Буба чан, зи япар атIумир, заз хъсан ван къвезва.
Ярал буба: - КичIе жемир чан хва, икьван хъсан япар атIуз жени?
ПIаш: - Бес чи къунши Салман халуди вичин кицIин кьве ябни атIана хьи, хъсан ван атурай лугьуз. Буба, ваз чидани, ХъилецIани РемецIа зи сас акъатайла заз «сарар акъатай Салманан кицI» лагьанай, гила абуру заз «япар атIай Салманан кицI» лугьуда… (шерзум жезва)
Ярал буба: - Акъваза куьн ламатIар! (ПIашаз) Гьа, чан хтул, за ваз гила са мах ахъайда. Сад авай, сад авачир са ПIаш авай! (адан япар кIевиз ялна, кьил юузурзава, мах ахъайна куьтягьдалди гагь са патахъ, гагьни муькуь патахъ ялзава) Садра ам тамуз фида, ана са кIерецдин тар аквада. Акьахда тараз. Юзурда, юзурда, юзурда (гьар гъилера ПIашан кьил тар хьиз юзурдамаз вири хъуьрезва) КIерецар авахьда. ЭвечIиз кIан хьайила аквада хьи, къаравул къвезва. Ам илис хьана, чуьнуьх жезва. Са герендилай инихъ килигна, анихъ килигна, акуртIа, къаравул амач. Тар са тIимилни юзур хъувуна эвичIайла кIаник кIерецар хчалзавай аялар аквада. ПIашал затIни гьалтдач.
Бубади ПIашан япар ахъайна, нел шумуд кIерец гьалтнатIа хтулривай жузазва. Аялри «сад», «пуд», «вад», лугьузва.
Ярал буба (тIуб хкажна): - Гьа гила нел шумуд кIерец гьалтнаватIа, гьадани са гьакьван махар ахъайна кIан я.
Аялрин кьил махар ахъайиз акахьайла, ракIарай сада кIвализ чанта вегьизва. Рушари чанта паярив ацIурдайла анай са чар акъатзава. Абуру а чар чинеба Ярбикедив вугузва. Виридан кьил акахьнаваз акур Ярбике сегьнедин вилик (са пипIе) акъвазнавай гададин кьилив физва. Мурада аваздив мани лугьузва:
Мурад:
- Ви кьилив мугьман яз
Атанва зун къе.
Гьижрандин хифетар
Твамир зи рикIе.
Зи рикIяй ви рикIиз
Рехъ хьурай гуьзел,
Бахтунин Рагъ ала
Чи кьведан кьилел.
Кьведани санал:
- Назлу жейран, чид я девран,
Ширин я заз, ви манид ван…
Ярбике:
- Им гьакIан гафар туш,
РикIин хиял я.
За ви ашкъидин
Хъванва пияла.
И жегьил уьмуьрда,
И хуш девранда,
Ви ашкъи гьатнава
Килиг, зи чанда.
Кьведани санал:
-Назлу жейран, чид я девран,
Ширин я заз, ви манид ван.
Мурад:
- Чун къужахда кьунвай
Мили я гатфар,
Къе за ваз лугьузва
Зи рикIин гафар.
Кьабула вуна
Зи гъиляй цуьквер,
Килигна зи чиниз,
Ая садра хъвер.
Кьведани санал:
- Назлу жейран, чид я девран,
Ширин я заз, ви манид ван.
Мани куьтягь хьайила гадади вичин гъилевай цуьквер Ярбикедив вугана суварар мубаракзава. Ярбике кIвализ хквезва. Сегьнедин муькуь патай кацин ван къвезва. Тапархъана чантадай са кац акъудиз – акъудиз сеперарзава. Мурадни Тапархъан гьар са патахъай атана сегьнедин вилик акъваззава.
Мурад (чин тамашачийрихъ элкъуьрна вичи – вичиз): - Я стхаяр, садрани и Тапархъан хьтин ксариз инсаф мийир. Абуруз Кваса хьтинбур вилик кутуна, жемятар гишилани мекьила таз кIанзава.
Тапархъан (шехьиз-шехьиз): - Я Мурад, заз лагь кван, вучиз зи паб иер туш, масабур иер я, гьаа? Заз жуван паб рахкана Аярханум къачуз кIанзавай. За адал чар ракъурнай. Ада жаваб тагана зи чантада са кац кутуна. Гила за вучин? Зун хъиткьинзава эхир. Заз са чара ая. За иер хьун, Аярханумаз закай хуш атун патал вуч ийин?
Мурад: - Я Тапархъан, ваз иер жез кIанзавани? (Фикирдиз са вуч ятIани атанвайди хьиз) Гьа, икI лагь ман. Ваз чара авун зи хиве. (Тапархъана хвешила метIер чилиз яна минетзава). Виридаз чизва хьи, зун и йикъара Китайдай духтурвал кIелна (Мурада адаз табзава) хтанва.
Тапархъан (чин жемятдихъ элкъуьрна): - Вич акунар авайди, адахлини иерди, гъилени китайски диплом.
Мурад: - Яда, вуна вуч кушкушарзава?
Тапархъан: - Я духтур, заз ивидкай кичIеда эхир, апрес ваъ…
Мурад: - КичIе жемир, вун чукIулни иви галачиз сагъарда за.
Мурадаз чантадай гьис ягъана чIулаварнавай са къаб акъудиз кIан хьайила Тапархъана Квасадиз ганвай, паярив ацIанвай чанта галчIуриз – галчIуриз гъана Мурадан вилик эцигзава.
Тапархъан: - Ма, акI ятIа ибур вири ваз хьурай, иервилер заз хьурай. (Вичиз килигзавай жемятдиз) Жув иер хьайила ирид иер паб къачуда за.
Мурад: - Я Тапархъан, ваз иер хьана кIанзаватIа, вилер мичIна акъваз. И аппарат ваз акуртIа, ада кIвалахдач. Вуна вилер мичIна гъил зав гице. Ви рикIяй гьихьтин иервилер физватIа, лагь.
Тапархъан (вилер мичIна): - Жейрандин вилер,
| | Категория: Пьесы | Добавил: lezgiland (17.12.2008)
| | Просмотров: 1746
| Рейтинг: 4.0/1 |
|
|
|
